वाचक हो, चला आजपासून आपण सहज सुलभ आरोग्यप्राप्तीची रहस्य जाणून घेऊयात!
मला आज पोटात कसंतरीच 😒 होतंय, आज जडं अन्न नको!
मी हलकं-फुलकं काहीतरी खाईन!
हे जडं नि हलकं अन्न काय असत?, नि त्यामागील आयुर्वेद संदर्भ काय?, ते पाहूयात!
- जड अन्न म्हणजे गुरु आहार
- हलके अन्न म्हणजे लघु आहार
गुरु लघु आहाराची चर्चा करताना द्रव्य – स्वभाव, संस्कार, मात्रा, अन्नकाल आदि. बाबींचा विचार करावा लागतो.
स्वभाव :-
काही पदार्थ स्वभावतःच गुरू असतात. (उदा. श्रीखंड 😋, मांसाहार 🍗🍖🍤 इ.)
तर काही स्वभावतःच लघु असतात. (उदा. साळीच्या लाह्या, कुरमुरे इ.)
संस्कार :-
दूधापासून बनवलेले खवा, रबडी, श्रीखंड आदि. पदार्थ गुरु असतात तर दूधात सुंठ 🥛 घातली कि, ते लघु होते.
म्हणजे संस्काराने जसे आपले स्वभाव गुण बदलता येतात तसेच अन्नसंस्काराने अन्नाचे गुण 🍿🥣 बदलतात बरं का!
मात्रा :-
मात्रा म्हणजे प्रमाण.
श्रीखंड असले की, पोटास तडस लागेपर्यंत न खाता थोडे घास कमी खाणे किंवा त्यावेळी भात न खाणे अशा युक्त्या आपण करतो कि नाही ? हाच मात्रा विचार!
अन्न :-
ताप असेल किंवा अजीर्ण झाले असेल तर आपण काय करतो बरं? भाताची किंवा मूगाची पेज 🍵 पितो, राजगीरा लाडू खातो हा विचार अंगवळणी पडलाय ना आपल्या!
काल :-
रात्री उशीरा जेवून लगेच झोपल्याने अपचन होते 😦,आळस येतो 😔 कालांतराने वजन वाढते हे ऐव्हाना सर्वांना माहित असेलंच!
—————————————————————————————————————————
डाॅ.मंगेश देसाई
आयुर्वेदाचार्य
पिंपळे सौदागर, पुणे.